باسمه تعالی

 

اقتصاد و جهانی شدن

  

بهرام پیشگیر


کارشناس ارشد تاریخ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

 

Email=pishgir.bahram@Yahoo.Com

کلید واژه: جهانی شدن / اقتصاد/ تهدیدها/ فرصتها

 

جهانی شدن فرآیند و تحولی است که مرزهای سیاسی و اقتصادی را کمرنگ می کند بطوری که در نهایت ممکن است آن را بکلی از بین ببرد.جهانی شدن یک پدیده چند بعدی است که آثار و نتایج آن حوزه های سیاسی، فرهنگی ، حقوقی و اقتصادی و ... را در برمی گیرد. جهانی شدن اقتصاد در حقیقت از نیمه اول قرن 20 شروع و بعد از جنگ جهانی دوم با ایجاد سازمان ملل متحد ، بانک جهانی و صندوق بین المللی پول ابعاد تازه ای یافت. جهانی شدن مرزها را به هم نزدیک کرد و با خود  فرصتها و چالشهای جدیدی آورد. یکی از حوزه های که جهانی شدن بر آن تاثیر بسیار مهمی دارد حوزه اقتصادی است  زیرا حوزه اقتصاد یکی از ضروری ترین مسایلی است که حیات هر فرد ، خانواده و جامعه و کشورها به آن بستگی دارد. اقتصاد جوامع درارتباط با یگدیکر نقاط قوت و ضعف خود را آشکار می نماید اما پژوهشها نشان می دهد که عموماً اقتصاد کشورهای  توسعه یافته برنده این تقابل اقتصادی است و نشان می دهد که مراکز عمده اقتصاد جهانی در منطقه آمریکای شمالی، اروپا و جنوب شرقی آسیا قراردارند و روند جهانی شدن بیشتر به نفع مناطق مذکور می باشد. لذا بسیاری از کشورهای کمتر توسعه یافته که از بازار پولی و مالی کارآمدی برخودار نیستند از پدیده جهانی شدن اقتصاد بهره زیاد نخواهند برد و در حقیقت روند جهانی شدن اقتصاد به نفع کشورهای قدرتمند خواهد بود. برخی معتقند که  جهانی شدن فرآیندی است که  هیچ نفعی برای ما و کشورمان نخواهد داشت زیرا جهانی شدن شکل جدیدی از استعمار می باشد که نباید فریب زرق و برق آن را بخوریم. حالا برای ما این سوال پیش
می­آید با توجه به مطالب ذکر شده ما به عنوان یک کشور اسلامی- ایرانی چه سیاست اقتصادی باید در مقابل این پدیده جهانی شدن پیش بگیریم ؟  آیا موضعی انفعالی در پیش بگیریم و تلاش نمایم تا کمترین آمیزش  را با جهان خارج داشته باشیم؟ آیا این امر امکان دارد ؟ پاسخ این است که روند تحولات اقتصادی این امر را ناممکن ساخته است و ما ناچار هستیم که برای ایجاد روابط اقتصادی با دنیا گام برداریم و حیات اقتصادی، رشد و شکوفایی اقتصادی ما وابسته به تبادلات پولی، مالی و اقتصادی جهانی است. حالا این سوال پیش می­آید آیا جهانی شدن اقتصاد برای اقتصاد نوپای ما مخاطره آمیز است؟ باید گفت که اگر در مقابل پدیده جهانی شدن اقتصاد سیاست های مناسبی اتخاذ شود می تواند برای ما نیز فرصتهایی نیز به ارمغان ولی اگر در مقابل این پدیده منفعل باشیم، جهانی شدن اقتصاد اثرات زیانباری  برای اقتصاد ما در بر خواهد داشت که به شرح ذیل به آن اشاره می شود:

 

الف : فرصتها

1-    کاهش هزینه های حمل و نقل

2-    رشد و توسعه تکنولوژی اطلاعات و گسترش تجارت الکترونیک

3-    انتقال تکنولوژی و بهبود وضعیت زندگی 

4-    ایجاد فرصت برای کشورهای در حال توسعه برای ورود به بازار جهانی

5-    رشد و گسترش تجارت جهانی و سرمایه گذاری

6-    توسعه صنعت توریسم

7-    تقسیم کار بهتر

8-    دور زدن تحریم های ظالمانه به دلیل پیچیدگی روابط اقتصادی در تجارت بین المللی و جهانی

9-    افزایش صادرات غیر نفتی

ب : تهدیدها

1-    ایجاد بحران های اقتصادی اعم از بیکاری و مالی

2-    وخیم تر شدن وضعیت محیط زیست

3-    شدیدتر شدن فاصله بین فقرا و اغنیا

4-    تسلط کشورهای صنعتی بر کشورهای در حال توسعه

5-    لطمه خوردن تولیدات داخلی در صورت عدم پیش بینی های لازم

جمع بندی:

باید اذغان کرد که ایران اسلامی برای دستیابی به اهداف چشم انداز خود ، ایجاد اشتغال، جلب سرمایه های خارجی و ارتقای جایگاه خود در منطقه و جهان نیازمند سیاستهای راهبردی مناسب و پیگیری خط مشی­های هماهنگ برای تعامل سازنده با جامعه جهانی و اقتصاد جهانی  می باشد، هیچ اقتصادی در انزوا و جدا از دیگر اقتصادها  به رشد و شکوفایی نمی رسد  بنابراین ما ناچاریم با اقتصاد جهانی ارتباط برقرار کنیم. اما در تقابل با اقتصادی جهانی چگونه باید رفتار کنیم؟پیشنهادات ذیل برای برون رفت از مشکلات و معضلات فراروی اقتصادی کشور ارایه می شود:

-         حفظ هویت و امینت ملی

-         برخورد مناسب و هماهنگ با پدیده جهانی شدن

-         تبدیل نمودن تهدیدها به فرصت برای توسعه صادرات و ایجاد بازار برای تولیدات داخلی

-         اتخاذ سیاستهای اقتصادی مناسب برای دستیابی به رشد اقتصادی

-         حمایت لازم و موثر برای ارتقای کیفیت تولیدات داخلی

-         تشویق و حمایت از سرمایه گذاری خارجی

-         حضور فعال و موثر در سازمان تجارت جهانی

-         حضور فعال و تاثیرگذار در معاهدات اقتصادی و بین المللی

-         ایجاد ساختار تولیدی مناسب قابل رقابت در عرصه جهانی

-         ایجاد ثبات در سیاستهای مالی، پولی، تجاری و ارزی

-         تحول در ساختار آموزش و تربیت نیروهای ماهر

-         گسترش کمی و کیفی بازار سرمایه ( بورس )

-         تحول در ساختار اقتصاد با گسترش سرمایه گذاریهای زیربنایی، شکستن انحصارات، رقابتی کردن فعالیتهای اقتصادی و افزایش کارآیی

-         اصلاح سیاستهای تجاری و گسترش روابط و همکاریهای اقتصادی و تجاری

-         اصلاح و شفاف کردن قوانین مالیاتی کار و سرمایه های خارجی

-         تحرک در سیاستهای خارجی در راستای گسترش و توسعه همکاریهای اقتصادی و تجاری به نقاط مختلف جهان

در نهایت باید گفت با توجه به همبستگی و پیچیدگی تجارت جهانی منزوی بودن ایران و جدایی از بازارهای تجارت جهانی سبب توقف توسعه کشور خواهد شد، به عبارت دیگر هیچ کشوری در جهان امروز نمی تواند به تنهایی و جدا از سایر کشورها چرخهای اقتصادخود را در مسیر توسعه بچرخاند ، لذا شایسته است برای استفاده از آثار مثبت پدیده جهانی شدن باید از طریق مدیریت شایسته و راهبردی ، راههای پیوستن به تجارت و اقتصاد جهانی مورد هدایت واقع شود تا کمترین آثار منفی بر اقتصاد کشور وارد شود و در سایه برقراری روابط تجارت موفق با جامعه جهانی بتوان برخی از تحریمهای خارجی را دور زد.